Elektronik Sigara Masum Değil !
Sultan IŞIK
Yeşilay Genel Müdürü
Gün geçtikçe artış gösteren bağımlılıklar nedeniyle her yıl milyonlarca insan hayatını kaybediyor. Son yıllarda dünyada hızla yaygınlaşan ve özellikle gençliği tehdit eden başlıca bağımlılıklardan biri de elektronik sigara. Türkiye’nin köklü sivil toplum kuruluşu Yeşilay, ulusal ve uluslararası alanda pek çok faaliyetle bağımlılıklarla mücadele ediyor. Çalışmalarını bilimsel metotlar ve kanıta dayalı yöntemlerle sürdüren Yeşilay, elektronik sigara bağımlılığı konusunu da yakından takip ediyor, farkındalık ve bilgilendirme çalışmaları yapıyor. Bağımlılık, kişinin kullandığı bir nesne veya yaptığı bir eylem üzerinde kontrolünü kaybetmesi olarak tanımlanıyor. Kimyasal bağımlılıklar ile davranışsal bağımlılıklar şeklinde olmak üzere ikiye ayrılıyor. Kimyasal bağımlılıklar tütün ürünleri, alkol, uyuşturucu madde bağımlılığını kapsarken, davranışsal bağımlılıklar ise internet, televizyon, bilgisayar, cep telefonu, oyun, kumar-bahis kategorilerini içeriyor. Hem kimyasal hem de davranışsal bağımlılıklar temelde bireyi, ailesini, çevresini, yaşadığı toplumu olumsuz etkiliyor. Son yıllarda ise giderek artış gösteren bu bağımlılıklar, günümüzün en ciddi sorunları haline gelmiş durumda. Yapılan araştırmalara göre, kişilerin bağımlı olmasında birçok etkenin varlığından söz etmekle birlikte biyolojik faktörler, sosyoekonomik düzey, aile içi iletişim, eğitim durumunun en önemli etkenler olduğu kaydediliyor.
.
Bağımlılığın Belirtileri Nelerdir, Zararlarından Nasıl Korunuruz?
Bağımlılık durumunda, kullanım/davranış sıklığı azaldığında veya kesildiğinde huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtileri görülüyor. Bağımlılığın zararlarından korunmak için öncelikle doğru bilgi edinmek hayati önem taşıyor. Bu doğrultuda, Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı ile Yeşilay, bilimsel altyapı ile hazırlanmış en kapsamlı bilgiyi tüm toplumun hizmetine sunuyor.
Elektronik Sigara Nedir?
Son yıllarda dünyada hızla yaygınlaşan elektronik sigara da özellikle gençliği tehdit ediyor. Görünüşü ve dumanı ile sigarayı taklit etmek üzere tasarlanmış olan elektronik sigara, genellikle kişinin nikotin, aroma maddeleri ve diğer kimyasalların aerosolünü çekmesini sağlıyor. Geçtiğimiz aylarda Amerika’da birçok şüpheli ölüm vakasına neden olan elektronik sigara içeriğinde birçok kanserojen madde bulunuyor. Gençlerin ilgisini çekmek ve kullanımı artırmak için alkol, nane, çikolata, tatlı, meyve gibi çeşitli tat ve kokular içeren farklı esans ve kimyasallar eklenerek pazarlanıyor. Çok çeşitli aroma seçenekleriyle elektronik sigara likitleri müşterileri cezbeden elektronik sigara için büyük pazarlama stratejileri uygulanıyor. Günümüzde elektronik sigaralarda saptanan kimyasal maddelerin çoğu sigara içinde bulunan ve kansere neden olduğu saptanan maddeler ile aynı olduğu belirtiliyor. Elektronik sigara, Dünya Sağlık Örgütü ve Sağlık Bakanlığı tarafından sigarayı bırakma aracı olarak kabul edilmeyen, zararlı olarak bildirilen bir ürün olarak nitelendiriliyor.
Elektronik Sigaranın Zararları Nelerdir?
Elektronik sigaranın içeriğinde bulunan kimyasallar pek çok hastalığa davetiye çıkarıyor. Elektronik sigara ile her nefeste 0-36 mg/ml arasında nikotin alınırken, 30 puf çekildiğinde bir sigaradan alınan miktar kadar nikotine maruz kalındığı belirtiliyor. Elektronik sigara adrenalin, sonrasında beyinde dopamin salınmasına neden oluyor ve beyindeki ödül sistemini aktive etmesi ile zevk alınmasını sağlayarak bağımlılık yapıyor. İçeriğinde bulunan Diasetil maddesi nedeniyle solunarak akciğerden alındığında solunum fonksiyonlarını bozucu bir etkisi mevcut. Akciğerlerin küçük hava yollarında, bronşiyollerde daralma ve tıkanmalarla seyreden, geriye dönüşsüz bir akciğer hastalığı olan patlamış mısır akciğeri. Elektronik sigara, nikotin nedeniyle, damar sertliğine yol açarak ve kriz oluşumunu kolaylaştırarak kalp hastalığı riskini yükseltiyor. Özellikle kadınlarda yumurtalık fonksiyonlarında azalma, menopoza daha erken yaşta girme, düşük ve erken doğum riskinde artışa neden olduğu belirtiliyor. Nikotin, dikkat ve öğrenmeyi kontrol eden beyin devrelerinin gelişimini etkiliyor. Duygu durum bozuklukları ve dürtü kontrolüyle ilgili kalıcı problemler oluştururken kendine veya başkalarına zarar verebilecek bir dürtüyle kişiyi savaşamaz hale getiriyor.
Yeşilay Danışmanlık Merkezleri Bağımlılara Destek Oluyor
Türkiye çapında 36 merkezde bağımlı ve yakınları için psiko-sosyal destek hizmeti veren Yeşilay Danışmanlık Merkezleri hizmet alanını genişleterek tütün bağımlılığını da çalışma alanına dahil etti. 2015 yılında hayata geçirilen Yeşilay Danışmanlık Merkezleri ile bağımlı ve yakınlarına ücretsiz psiko-sosyal destek ve ayaktan tedavi hizmeti sunuluyor. Merkezleri Türkiye’nin her iline yaygınlaştırmayı amaçlayan Yeşilay, bugüne kadar 33 şehirde 36 merkezde faaliyetlerini sürdürüyor.
Önleme Çalışmaları ve Eğitim Faaliyetleri
Yeşilay, koruyucu, önleyici faaliyetleri kapsamında Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı, Okulda Bağımlılığa Müdahale Programı ve Yaşam Becerileri Eğitim Programı’nı hayata geçirerek toplumda bağımlılıklara karşı farkındalık oluşturmayı amaçlıyor. Bu doğrultuda önemli bölümü Milli Eğitim Bakanlığı ile birlikte yürütülen Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı 956 formatör öğretmen ve 32 bin rehber öğretmenle her yıl 10 milyon öğrenci 2 milyon yetişkine ulaştırıyor. Yeşilay’ın Milli Eğitim Bakanlığı ile uyguladığı bir diğer proje olan Okulda Bağımlılığa Müdahale Programı da tüm Türkiye’de uygulanmakta ve başarılı son uçlar elde edilmektedir.
Yeşilay, Farkındalık Çalışmaları ile Toplumu Bilgilendiriyor
Yeşilay, bağımlılıklara karşı toplumda farkındalık kazandırmak amacıyla da pek çok faaliyete imza atıyor. Uluslararası Yeşilay Karikatür Yarışması, Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek Yetenek Yarışması, Sağlıklı Fikirler Kısa Film Yarışması gibi faaliyetlerle çocuklar, gençler ve tüm toplumda bağımlılıklara karşı duyarlılık oluşturmayı amaçlıyor. Yeşilay ayrıca akademik camiaya ve topluma yönelik bağımlılıklarla ilgili kaynak geliştirmek adına kitaplar, dergiler ve yayınlar hazırlayıp yayımlıyor. Gençleri bağımlılıklardan korumak amacıyla Genç Yeşilay Kulüpleri, Gençlik Kampları, Benim Kulübüm Yeşilay Projesi, Yeşilay Elçileri gibi çalışmalar yürütüyor. Yeşilay, Sağlık Bakanlığı işbirliği ile kapalı mekanlarda tütün mamulleri kullanımını ihlal eden işletme ve müşterilerin ihlallerini azaltmayı amaçlayan Yeşil Dedektör mobil uygulamasını hayata geçirdi.
Yeşilay, Uluslararası Alanda da Bağımlılıkla Mücadele Ediyor…
Yeşilay, bağımlılıklarla mücadelede Türkiye’yi örnek ve lider bir ülke yapmak ve misyonunu yurt dışına taşımak amacıyla çalışmalar da gerçekleştiriyor. Ülke genelinde 116 şubesi ve yüzbinlerce gönüllüsü bulunan Yeşilay’ın bağımlılıkla mücadele bayrağı 59 ülkede kurulan Ülke Yeşilayları vasıtasıyla dünyanın dört bir yanında dalgalanıyor.
Uluslararası Yeşilay Federasyonu çatısı altında toplanan Ülke Yeşilayları her yıl kapasite geliştirme eğitimleri için bir araya geliyor. Her yıl düzenlediği uluslararası bağımlılık kongreleri ile sağlık otoritelerini İstanbul’da buluşturuyor, bağımlılık politikalarına yön veriyor. Ayrıca yurt dışındaki sempozyumlara, toplantılara ve konferanslara katılarak bağımlılıklarla mücadeleye destek oluyor ve alanındaki gelişmeleri, bilimsel çalışmaları yakından takip ediyor.
