KARACİĞER HASTALIKLARI KONUSUNDA SORULAR ve CEVAPLAR, HASTALARLA YAZIŞMALAR
Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu
TKCV Başkanı
Soru 1
Yılmaz Hocam selamlar, ben hastalarınızdan S.B. Geçen haftalarda size bir uğramıştım Wilms tümorü geçmişim vardı, ordan olduğunu tahmin ettiğimiz karaciğer komplikasyonlarıyla ilgili sizle görüşüyorum belirli aralıklarla. Prof. Dr. FÇ'nin hastasıydım eskiden.
Sizinle son görüştüğümüzde kız arkadaşımda hepatit B olduğunu söylemiştim, siz de son çıkan tahlilleri size atmamı söylemiştiniz. Taksim ilk yardımda tetkikleri yapılıyor, son sonuçlarımız çıktı, ama yorumlamak için yeterli mi siz daha iyi bilirsiniz. Tam kan sayımı falan yaklaşık 1.5 ay öncesinden sonra bir daha istemediler. Maalesef dosyalama konusunda baya sıkıntılılar, biraz karışık olabilir dosyalar ama net bir şekilde anlatmaya çalışacağım. Size kağıttan fotoğrafladığım son tahlil sonuçlarını atıyorum. AST, ALT gayet yerine gelmiş vaziyette, 9 aralıkta yapılan tahliller bunlar. Diğer dijital olanlar daha eskiler genel olarak, tarihleri yazıyor. Tekrar hatırlatayım benim antikorlarım (anti-HBs titresi) baya iyi durumdaydı son kontrol ettiğinizde, yılda 1 bakmak yeterli demiştiniz.
Şu an hepatit D'ye (Delta) bakmaya karar verdiler. Hepatit A'ya bakmamışlar ona da bakacaklar. Yaklaşık 10 gün sonra hepatit D sonucu çıkacak. Şimdilik doktor 6 ay sonra gel tekrar bakalım dedi. Belki sonradan biyopsi ihtimali var dedi, ama daha erken dedi. Bir yandan da HBV-DNA yüksek çıktı baya. Biraz üstünkörü bakıyorlar gibi geldi pek emin olamadım, siz daha iyi bilirsiniz. Sadece 2 aydır teşhisin üzerine herhangi bir yorumda bulunmadılar. İyi beslenin, başka bir bilgiye gerek yok deyip yolladılar. Kronik midir, sadece taşıyıcı mıdır? Hiç bir şeye de cevap veremiyorlar. Çok doktorla haşır neşir olmayan insanlar için yeterli olabilir, ama benim gibi biri için bu bilgiler çok yetersiz geldi dolayısıyla bir şeyleri atlamalarından korkuyorum. Bunlar üzerine size kasım başından olan tahlillerin gidişatını yolluyorum. Yılbaşından sonra size telefonla bir hatırlatacağım durumu müsaitseniz, en azından gidişat olarak doğru bir yerde miyiz onu bilmek isterim. Bunun ışığında nasıl hareket edeceğimizi konuşuruz. İyi yıllar diliyorum, Çok teşekkürler. 30/Aralık/2019
Sevgili S.B.
Kız arkadaşının HBsAg'si pozitif, HBV DNA görece yüksek (24.675 IU/ml) ve ALT testi yüksek (139 ve daha sonra 45). Bu durumda aktif bir karaciğer hastalığı yani "Kronik B Hepatiti" en uygun tanı. Aslında hem tanıyı kesinleştirmek, hem de tedavi için ilaç raporunu çıkarmada karaciğer biyopsisi gerekli. Anti-HDV ve diğer testler de çıkınca tekrar değerlendiririz. Selamlar.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Peki kronik bir hepatit B’nin ileride taşıyıcıya dönmesi mümkün müdür acaba ? SB
Olabilir. Bunu önceden belirlemek zor. Ancak son derece etkili ve hastalığın ilerlemesini önleyen, karaciğeri normal duruma getirebilen ilaçlar var. Özetle bir insan kronik hepatit B infeksiyonlu ise ilaç tedavisi ile normal hayatını sürdürebilir, evlenebilir, çocuk sahibi olabilir. Hiç bir kısıtlama söz konusu değildir. Selamlar.
Soru 2
Yılmaz hocam merhaba
Benim erkek arkadaşımda hepatit-B taşıyıcılığı varmış ilaç kullanmıyor. Bir sene önce HBV DNA 70.000 gelmiş, ALT ve AST normal, biyopside iyi gelmiş ve doktor ilaç başlamasına gerek görmemiş. Ben hemşireyim, çoğu şeyi biliyorum ama internetten araştırınca çok farklı bilgiler elde ettim. Virüs şekil değiştirip hasta edebiliyormuş aşılı olan kişiyi. Sonra aşının koruyuculuk oranı%90-95 falan, ilaç direnci olabiliyormuş. Benim anti-HBs değerim 250 mIU/ml. Senede bir rutin iş sağlığı muayenesinden geçiyorum, o zaman bakılıyor. Benim asıl merak ettiğim kendi sağlığım bana bulaşır mı? İnternette çok farklı bilgiler buldum kafam karıştı. Olduğum yerde gidebileceğim doktor yok. Küçük yer gidemiyorum o yüzden benim aşım varken bana bulaşır mı? Aşının koruyuculuğu %90 falan yazınca korktum. Evlenmeyi düşünüyorum. Bana açık olur musunuz? Psikolojim çok bozuk, öğrendiğim günden beri benim sağlığımı olumsuz etkiler mi evlenirsek? Ne gibi riskler bekliyor beni aşıya güvenebilir miyim? Şimdiden teşekkürler. Y. 6 Kasım 2018
Sayın Y,
Sizde koruyucu düzeyde, yeterli miktarda hepatit B virusuna karşı antikor oluşmuş. Anladığım kadarı ile anti-HBs 250 mIU/ml düzeyinde (>100 değeri koruyuculuk düzeyinin çok iyi olduğunu gösteriyor)… Bu açıdan size bulaşma olması halinde vücudunuz harekete geçerek hastalık oluşmasını önler. Yani emniyettesiniz. Endişe etmeyin. Evlenmenize engel bir durum yok. Bu arada arkadaşınızın düzenli izlenmesi ve gerektiği zaman hepatlt B tedavlsl lçln ilaç başlanması lazım. İhmal edilmemeli. İyi günler. 21 Kasım 2018.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Soru 3
Hocam bu konuda bilgilendirirseniz cok mutlu oluruz. TK. 9 Aralık 2018.
Hangi konuda? 10 Araık 2018
Hocam merhaba ben T.K. Bundan 3 ay önce annemde hepatit olduğunu öğrendik. HBV-DNA kantitatif: 1588-446 IU/ml. Şu an tenofovir DF kullanmaya başladı. Düzenli 3 ayda bir kontrolü istendi. Biz Ağrı’da oturuyoruz. Bu hastalıkla ilgili çok bir bilgimiz yok. Tedavi için Erzurum’a gidip geliyoruz. Ne yapmalıyız, daha kapsamlı bir hastaneye mi gitsek… Bize yardımcı olabilir misiniz bu konuda lütfen. TK.
Sayın TK, sizin hastanıza gereken yapılıyor zaten. Doğru ilacı alıyorsunuz. Hastanızı takip eden doktorunuzla görüşün. En iyi bilgiyi ondan alabilirsiniz. Geçmiş olsun.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Soru 4
Hocam selamün aleyküm. Ben daha önce hepatit C hastalığından dolayı silahlı kuvvetlerden elendim. Daha sonra yeni nesil direkt antviral etkili ağızdan hap olarak alınan ilaçları (yani iki çeşit hap ile kombine tedavi şeklinde) kullandım ve tedavim başarı ile bitti. Şu anda bütün kan sonuçlarım (HCV RNA PCR) negatif çıkıyor. Sizce silahlı kuvvetlere tekrar başvuru yapsam sorun olur mu? Teşekkür ederim. FZ. 24 Aralık 2018.
Sayın FZ,
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bu konudaki uygulaması nedir bilmiyorum. Sizin HCV RNA PCR testiniz negatif olduğu için artık sizde HCV infeksiyonu yok. Bu sebeple asker-sivil çalışmak için hiç bir şekilde bir engelle karşılaşmamanız gerekli. Üstelik bilimsel ve hukuki açıdan HCV pozitif olan kişilerin de sivil-asker mesleklerini yapmalarında bir sakınca yoktur. Yalnız sizde vücudunuzun HCV’ye karşı geliştirdiği koruyucu antikor olan anti-HCV testi yıllarca pozitif çıkabilir. Bunu gören kişiler size hepatit C hastası zannedebilir. Siz onlara HCV tedavisi olduğunuzu ve HCV RNA testinin negatif olduğunu söylemek gerekirse belgelemek durumunda kalabilirsiniz. Bilginiz olsun. Selamlar. 24 Aralık 2018. Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Soru 5
Merhabalar, CY ben… Kronik hepatit B hastasıyım. Doktorumun tavsiyesi üzerine yazıyorum size de. Üniversitenin diş protez bölümünü bitirdim. Diş teknisyeniyim ama mesleğimi yapamıyorum. Hastalığımın kan yoluyla bulaşıcı olmasından kaynaklı… Laboratuvarlar, ağız ve diş sağlığı merkezleri hiçbir şekilde kabul etmiyorlar. Hekim asistanlığı yapmak istedim aynı şekilde bulaşıcı olmasından dolayı olumsuz sonuçlandı. Hepatitli hastalar sağlık sektöründe çalışamaz mı? Bana yardımcı olabilir misiniz? Yılmaz hocam. Geri dönüş olursa çok sevinirim. Şimdiden teşekkür ediyorum. İyi çalışmalar. Kolay gelsin. 6 Şubat 2019.
Sayın CY,
Hepatit B virusu infeksiyonlu kişiler her türlü işi yapabilir, her mesleği seçebilirler. Kısıtlama olamaz. Sağlık sektöründe çalıştığınız için durumunuz özellik arz ediyor olabilir. Ancak yukardaki aforizmalar doktor, hemşire, sağlık teknisyeni, hasta bakıcı herkes için geçerlidir. Yapılması gereken şey sizin HBV infeksiyonunuzun ayrıntılı değerlendirilmesidir. Özellikle HBV DNA testi çok önemli olup, kandaki virus miktarını gösterir. Eğer bu test >1000 IU/ml ise size oral antiviral ilaç başlanması (entecavir veya tenofovir) ve bu tedavi ile HBV DNA düzeyinin kanda <20 IU/ml, hatta negatif olmasının sağlanması gerekir. Bu bulaş riskinin sıfırlanması demektir. Bu durumda sizin önünüzdeki bütün engeller kalkar ve işinizi emniyetle yapabilirsiniz. Size ekte Türk Karaciğer Vakfı Karaciğerim dergisinde çıkan bir yazıyı (TKCV Karaciğerim Dergisi Sayı 6, Sayfa 35-39) göndermek isterim. Selamlar. O7 Şubat 2019
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Soru 6
Merhaba Yılmaz bey, ben Azerbaycandan yazıyorum. Kronik hepatit B hastasıyım ve ilaç kullanmıyorum. Kan tahlillerimi 3ayda bir (ALT, AST)yapdırıyorum. Bu tahlillere göre ben sivilce ilacı (roaccutan) kullanabilir miyim? Cevaplarsanız sevinirim. Önceden teşekkürler, SB. 18 Mayıs 2019
Sayın SB,
Roaccutane (izotretinoid) isimli ilaç karaciğere toksik etkili olabilir. Eğer kullanmanız elzem ise tedavi sırasında (ilaca başladıktan bir ay, 3 ay ve 6 ay sonra) karaciğer testlerini takip etmek gerekir. Karaciğer testlerinde önemli bir yükselme (ALT ve AST 3 katından fazla artmadıkça) olmadıkça ilacı almaya deam edebilirisiniz. Geçmiş olsun. Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Soru 7
Yılmaz bey merhaba; Annem AY’nin MR, ultrason ve pataloji sonuçları ekteki gibidir. Hastayı yerinden kıpırdatmamamız söylendiği için sizlerden ön bilgi almak istemekteyiz. Sizlerin yapmış olduğu tedavi yönteminin veya yöntemlerinin uygulanıp uygulanamayacağı veya başka bir yöntem olup olmadığı konusunda sizlerle görüşmek istiyoruz. İyi çalışmalar. ŞY. 22 Mayıs 2019.
Sayın ŞY,
Anladığım kadarı ile annenizde HBV + HDV kronik infeksiyonuna bağlı siroz ve oldukça büyük bir karaciğer kanseri var. Bu durumda radikal bir tedaviden bahsetmek zor. Hastayı neden yerinden kıpırdatamıyorsunuz onu anlamış değilim. Muhtemelen durumu çok ağır herhalde, hastanın ek sağlık sorunları mı var. İsterseniz bütün tıbbi dokümanları ile gelip benimle görüşebilirsiniz. Geçmiş olsun. 25 Mayıs 2019.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
İlginiz için öncelikle teşekkür ederiz. Maalesef hastamızı kaybettik. ŞY 28 Mayıs 2019.
Soru 8
Merhaba Yılmaz hocam,
Benim için istemiş olduğunuz HBsAg (0,397) ve Anti HBs (94,5 mIU/ml) sonuçları belirttiğim gibidir. Benim 9. ayda HBsAg negatif olmuştu ve anti-HBs pozitif olmamıştı. Siz bana bunun için 3 doz hepatit B aşısı yazmıştınız. Bu sonuçlar aşının 3. ve son dozundan 1 ay sonrasına ait hocam. Anti-HBs sizce düşük mü, öyle ise 4. ek bir doz önerir misiniz? Ne zaman yaptırmam uygun olur? Teşekkür ederim. Saygılarımla. ÖCT, 27 Haziran 2019.
Sevgili ÖCT,
Anti-HBs sonucun gayet iyi. Yeterince koruyucu. Ancak 3 ay sonra tekrar bir anti-HBs baktırmak yorum açısından yardımcı olur. Muhtemelen Anti-HBs titresi daha yüksek (>100 mIU/ml) çıkacaktır. Selamlar.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu 28 Haziran 2019.
Soru 9
Merhaba hocam,
6.08.2019 günü saat 19:00 sıralarında Kızılay kurumuna kan bağışında bulundum. Ancak edindiğim bilgiye göre kanıma kesinlikle red kararı uygulandığı ve yapılan testlerde hepatit C infeksiyonu olduğunu tespit ettiklerini bildirdiler. En son yapılan 05.03.2019 tarihli tahlil sonuçlarımda Anti HCV değerinin 0.4 S/CO olduğunu gördüm. Bu konuda yardımcı olabilir misiniz? Şimdiden t teşekkürler ( 5.3.2018 Anti HCV “Mikropartikül immün assay-MEIA veya benzeri, 04 S/CO”). 10 Ağustos 2019
Sayın BK,
Anti-HCV testinizin pozitiflik titresi (düzeyi) çok düşük. Sınırda bir değer. Yalancı pozitif olma ihtimali yüksek. Gerçekten hepatit C infeksiyonu olup olmadığımızı gösteren testi (HCV RNA PCR kantitatif) yaptırarak durumu netleştirebiliriz. İyi bayramlar ve selamlar.
Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu 11 Ağustos 2019
Teşekkürler hocam, en kısa sürede bahsetmiş olduğunuz testi yaptıracağım
Soru 10
Sayın hocam,
Bebeklikten Hepatit B inaktif taşıyıcısıyım. Son 2 yıldır 6 ayda bir Lütfi Kırdar hastanesinde tahlillerimi yaptırmaktayım. İki yıl öncekine göre pozitif olan HBs Ag değerimde her seferinde yarı yarıya olmak üzere düşme vardı. Bu esnada da Anti-HBs değerimin de negatifliği azalıyordu. En son yapılan 27.08.2019 tarihli tahlilde ilk kez HBs Ag yine yarıya düşmüş ve 73 idi ve Anti-HBs ise pozitife geçmiş 10,45 olmuştu. Yani aynı anda her ikisi de pozitif idi. Bu durum S mutasyonu formasyonu mudur? HSK (hepatoselüler kanser) riskim yükselmiş midir? Bu arada HBV DNA 185 IU/ml dir. Değerli yanıtlarınızı bekliyorum. Zİ. Saygılarımla... 30 Ağustos 2019.
Sayın Zİ,
Verdiğiniz bilgilere göre sizin HBsAg testiniz önümüzdeki bir iki yılda negatif olabilir. Pozitif olan (>10 mIU/ml) anti-HBs testiniz daha yüksek değerlere ulaşabilir. HBV DNA düzeyinin çok düşük olması bunu destekler. Sanırım sizin ALT, AST, alfa fetöprotein (AFP) ve diğer biyokimya testleriniz ve ultrasonografi bulgularınız normal sınırlardadır. Hem HBsAg hem de anti-HBs pozitifliği seyrek de olsa görülebilen bir olgudur. Teorik olarak bazı açıklamaları olabilir. Siz 6 ayda bir takibinizi aksatmayın. Sonraki sonuçlarınızı bana bildirirseniz memnun olurum. Not: HBsAg testiniz kantitatif yöntemle (IU/ml) bakılıyor kabul ederek bu yorumu yaptım. Bilginiz olsun.
Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu
Bu cevabınızla bile ömür boyu minnettar kalacağım saygıdeğer hocamız; Değerli vaktinizi almaktan bile büyük üzüntü duyuyorum. Ancak, internetteki bir hastanın sıkıntısıyla ilgilenip ona cevap yazma lütfunu göstermenizden dolayı tüm samimiyetimle ifade etmek isterim ki, şu an gözlerim dolu olarak yazıyorum sizlere.
Değerli cevabınızdan sanki birkaç yıl içinde spontan olarak ben de Hepatit B yi tümüyle eradike edebileceğim fikrini çıkardım. Az önce son yaptırdığım tahlilde henüz çıkmayan HBV DNA tahlilim geldi. Bu zamana kadar ölçülen en düşük değer olan 73 IU/ml. Buyurduğunuz gibi diğer tüm değerlerim de (ALT, AST, GGT, Bilirubinler, INR, Protrombin zamanı, aPTT ve AFP) normal seviyelerdeler.
Değerli hocam; 66 yaşındayım. Ve inanamayacağınız kadar gencim. Emekli bir elektronik mühendisiyim. Ülkeme ben de sizler gibi yıllarca hizmet ettim. Sizlerin mesleğinin kutsiyetini herkesten fazla ben biliyorum. Bu yüzden keşke ben de doktor olsaydım diye yıllarca yanıp durdum. Beni ne kadar mutlu ettiğinizi bilseydiniz sizler de ziyadesiyle bahtiyar olurdunuz. Size derin minnet duygularımla sağlık, mutluluk ve uzun ömürler diliyorum. Sağolunuz. Varolunuz. Saygılarımla... Zİ.
Soru 11
Sayın hocam ben Iğdır’da yaşıyorum. Benim erkek kardeşim 26 yaşında. Kendisi hem kronik astım hastası hem yüksek tansiyon hastası. Askere gidecekken yapılan hepatit B DNA testi ve ALT, AST değerleri çok yüksek çıkınca kanser şüphesi var diye karaciğerden parça alınacak dediler. Sizden yardım istiyorum hocam. Bu tahlillerde öyle bir şey var mı? Tedavisi için yardımcı olur musunuz hocam, çok çaresiz kaldım… S. 1 Eylül 2019.
Hastanın ( 26 yaş, erkek) labortauvar sonuçları: ESR(sedimantasyon) 2mm/h, Lök 7570, Hb 18 (86/30), Plt 294.000. PT 15.3 (1.17), aPTT 30.9sn, HBsAg, anti-HBe ve anti-HBc IgG pozitif, HBeAg, anti-HBs, Anti-HIV ve Anti-HCV negatif. HBV DNA PCR 7585 IU/ml (bir önceki 10425 IU/ml), anti-HDV negatif. Glikoz 86, BUN/Krt 15.6/0.9, GFR 119ml/dk, Amilaz/lipaz 53/18, Na/K 140/4.1, ALT 22, AST 16, T bil 0.73 (0.27), Tprt 7.8, ALP 87, GGT 27, Alb 4.6, TSH 1.6, AFP 0.98.
Sayın S,
Sizin erkek kardeşinize ait testlere bakarak, sadece kardeşinizde hepatit B virusu infeksiyonu olduğunu söyleyebilirim. HBsAg (tahmini olarak) ve HBV DNA pozitif olduğu için… Eğer belirttiğiniz gibi karaciğer iltihabını gösteren ALT ve AST testleri belirgin şekilde yüksek ve başka bir sebebi yok ise bu tablo “Kronik B Hepatiti” olarak değerlendirilmelidir. Akut B hepatiti değil, çünkü anti-HBc IgM testi negatif. Anti-HDV testinin negatif bulunması Delta hepatit virusu infeksiyonunun olmadığını gösterir. Bu da olumlu bir durum olarak kabul edilmelidir. Sonuç olarak bana gönderdiğiniz bilgilerde kanser şüphesi oluşturacak bir veri yok. Muhtemelen kardeşinize kanser için değil, kronik B hepatiti hastalığının tanısı, hastalığın fibrozis derecesinin (ciddiyetinin) belirlenmesi ve gerekli ise tedavi kararının verilmesi için biyopsi yapıldığını veya yapılacağını düşünüyorum. Geçmiş olsun. 2 Eylül 2019
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Bütün laboratuvar sonuçları ulaştıktan sonra Dr.Yılmaz Çakaloğlu’nun ek cevabı;
Kardeşinizin sonuçlarında korkulacak bir durum yok. İnaktif HBV infeksiyonu (eski tanımlama ile sağlıklı taşıyıcı) gibi görülüyor. Eksik olan kanda AFP (alfa-fötoprotein) testi ve bir de üst karın ultrasonografisi yapılması gerekir. Tekrar geçmiş olsun. AFP testi de normal imiş. Rahat olun.
Çok teşekkür ederim hocam bugün yeniden tüm tahliller istendi sonra biyopsi için karar vereceğini söyledi doktor herşey için teşekkür ederim hocam. S.
Soru 12
Merhabalar Yılmaz Bey,
Sosyal medyada videolarınızı inceledim, fakat İstanbul’da olduğunuz için size mail yolu ile bir soru sormak istiyorum. Cevaplarsanız sevinirim. Videoda bahsettiğiniz durumlar bende şöyledir; Karaciğer filmlerim temiz olup, 8 ay önce biyopsi yapıldı ve karaciğer temiz çıktı. Doktorumun kan değerleri yüksek olması nedeni ile Tenofovir DF 245 mg ile tedavi başlattı. Bu tedavi ile kan değerlerinin normal olduğunu ve iyi bir tedavi olduğunu ve ilaca aksatmadan devam etmemin gerektiğini söylüyor. Siz söylediğiniz ile doktorumun yaptıklarını kafamda tamamlayamadım. Bu konu hakkında bana bilgi verebilir misiniz. HÇ. 14 Ekim 2019
Sayın HÇ,
Doktorunuzun size verdiği ilaç doğru ilaç. Düzenli kontrollerinizi aksatmayın ve bu ilacınızı düzenli almaya devam edin. Geçmiş olsun. Dr. Yılmaz Çakaloğlu14 Eki 2019.
Soru 13
Hocam ben ÖK, merhabalar. Rahatsız ettiysem kusuruma bakmayın. Ben hepatit B hastasıyım. Yaklaşık 10 senedir. kontrol amaçlı gözlemleniyorum. Son 6 aylık testlerimi yorumlarsanız çok sevinirim. İyi çalışmalar. ÖK. 25 Ekim 2019.
Hasta tarafından gönderilen tahlil sonuçları: HBsAg (+), anti-HBs (-) ve HBV DNA PCR 7926 IU/ml. Anti-HCV ve anti-HIV (-). Muhtemelen anti-HDV negatif. ALT/AST 13/19, Tprt/alb 7.0/4.6. US: Normal. Karaciğer sağ lob üst önde 11.5 mm hemanjiom (damar yumağı şeklinde selim lezyon).
Verdiğiniz bilgi ve gönderdiğiniz tahlil sonuçlarına göre; Sizin durumunuz İnaktif HBV infeksiyonu (eski tanımlama ile sağlıklı yani karaciğeri normal taşıyıcı) olarak tanımlanmalıdır. Aktif karaciğer hastalığınız yok. HBV DNA normalde beklenen değerlerin biraz üzerinde. Şu anda tedavi indikasyonu yok. Ancak, mutlaka 6-12 ay aralarla takip edilmelisiniz. İhmal etmeyiniz. Geçmiş olsun.
Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu. 27 Ekim 2019.
Soru 14
Doktur məndə Hepatit B və D virusu var. Mən pegasys iynəsi vururam və Tenofavir dərmanı atıram. Doxdur yaxınlarda İran’da analiz verdim HDV-RNA analiz verdim İran’ın Təbirz şəhərində laboratoriya. Mənim qanmı İranın Tehran Şəhərində Keyvan labarotoriyasında indi cavab gəlib ki sizdə negativdi virus sayı yoxdur (HDV RNA negatif). Doktur mən iynə vurmağı saxlıyım . AV, Bakü. 28 Kasım 2019
Sayın AV, Size yapılan Pegasys (Pegile FN alfa-2 a 180ug/hafta) iğne tedavisi etkili olmuş. HDV RNA testinin negatif olması bunun delili. Ben genellikle bu iğneyi haftada bir kez (180ug) toplam 2 yıl veriyorum. Size de böyle almanızı öneririm. Geçmiş olsun. 28 Kasım 2019.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Soru 15
Yılmaz Bey merhaba, Nasılsınız? Ben ME, 2011 den beri sizin verdiğiniz ilaçlar ile otoümmin hepatit tedavisi görüyorum. Şuan günde 5 mg deltacortril ve 50 mg imuran kullanıyorum. Malum bu CORONA salgını nedeniyle risk grubunda olduğum için evden çalışma yapıyorum şuan, bağışıklığım düşük olduğu için şirket doktoru Imunex verdi günde 1 tane içiyorum ancak belli bir süre kortizon ve imuran kullanımına ara vermem doğru olur mu? Yaklaşık 1 haftadır her ikisini de almıyorum korktuğum için. En son ocak ayında tahlil yaptırmıştım kontrol amaçlı, uzun süredir değerlerimde bir oynama olmuyor. Son tahlil sonucum ektedir. Bundan sonraki süreçte nasıl devam etmeliyim, ilaçları bir süre kullanmamamın kendi rahatsızlığımla ilgili bir sıkıntısı olur mu? Ya da kullanıp bağışıklığımı arttıracak farklı bir ilaç takviyesi mi önerirsiniz? Yorumlarınızı rica ederim. Teşekkürler. 20 Mart 2020
Sayın ME, Sizin aldığınız ilaçlar oldukça düşük dozlarda. İdame tedavisi için. İmmun sisteminize çok etkisi olmaz. İlaçları kesmekle hata etmişsiniz. Otoimmun hepatitiniz alevlenebilir, bu defa çok daha yüksek dozlarda krotizon almak zorunda kalırsınız. İlaçları aynı dozda almaya hemen başlamanızı önerir ve bir daha gastroenteroloji uzmanı bir doktora danışmadan kesmemeniz gerektiğini hatırlatırım. Geçmiş olsun.
Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu
Soru 16
Yilmaz Bey Merhaba,
Ben EDI. Brüksel’den geldiğimden beri çok büyük bir yorgunluk vardı. Ancak tetkik sonuçlarını (sizi yılbaşında muayenehanede ziyaret ettikten sonra Memorial’da yaptırdığım) ve bir önceki sonuçları (Nisan 2019’da Amerikan Hastanesi’nde yaptırdığım testler) toparlayıp yollayabiliyorum. HBV DNA bir öncekine göre azalmış gözüküyor. Eğer doğru okuyorsam 18.000 IU/ml’den 2.500 IU/ml civarına gerilemiş. ALT yüksek gözüküyor. (Bir önceki sonuç 32 U/L imiş, şu an 38). Siz sonuçları inceledikten sonra e-mail veya WhatsApp ile yazışabiliriz veya müsait olduğunuzda arayabilirim. Teşekkürler. 21 Ocak 2020.
Merhaba EDI, Sonuçlarınızı inceledim. Evet HBV DNA düzeyi oldukça düşük. Kantitatif HBsAg’de 2000’in altında (1689.2 U/ml). Diğer taraftan önceki sonuca göre yüksek görünse de ALT ve AST normal sınırlar içinde. Benim yaptığım ölçümde de(FIBROSCAN) karaciğeriniz gayet iyi durumda idi(F0/F1 6.1 kPa). Bütün bu değerler İNAKTİF HBV İNFEKSİYONU olarak değerlendirilebilir. Sizi tedavisiz izleyeceğiz. Altı ay sonra tekrar HBV DNA PCR kantitatif, HBsAg kantitatif, anti-HBs, ALT, AST, AFP (alfafötoprotein),hemogram, PT (INR) ve üst karın ultrasonografi ile değerlendirmemiz yararlı olur. Selamlar. 5 Şubat 2020.
Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Özellikli Sorun 1
Merhaba, …….. bölümündeki görevimden ayrılıp …………….'nde göreve başladım. Amirim durumumu (Hep B taşıyıcısı olduğumu) işyeri hekimine beyan etmem gerektiğini söyledi. Mediko sosyal merkezinde bir hekim ile görüştüm, beraber çalıştığım kişilere bilgilendirme yapmamın uygun olacağını söyledi. Kurumunuz hekiminin en son tahlillerime binaen, beraber çalıştığım mesai arkadaşlarıma iletmek üzere durum raporu düzenlemesi mümkün müdür? Teşekkür ve saygılarımla, BA. 27/11/2019
Bu benzer sorunla karşılaşan binlerce insanımızı ilgilendiren bir meseledir. Bu sebeple özellikli sorun olarak ele alınmıştır. Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu
Sayın BA hakkında ilgili makama yazılan yazı:
|
İLGİLİ MAKAMA, İlgi: Sn. BA hakkında tıbbi bilgi ve öneriler, 12 Aralık 2019 BA tarafımdan HBsAg pozitifliği nedeniyle görülmüş ve ayrıntılı incelemeler neticesinde “İnaktif HBV İnfeksiyonu” (eski tanımlama ile sağlıklı taşıyıcı) tanısı konulmuştur. Bu çok düşük düzeyli, aktif olmayan (karaciğerde hasar yapmamış, ALT ve diğer karaciğer testleri normal) ve bulaşma riski yok denecek kadar az olan bir kronik HBV (Hepatit B Virusu) infeksiyonu halidir. Kendisine 6-12 ayda bir gerekli testler yaptırılmakta ve düzenli izlenmektedir. Amaç hastalık aktif hale geçerse gereken tedaviyi yapmak ve komplikasyonları önleyici önlemler almaktır. Normal yaşam koşulları içinde HBV infeksiyonunun bir insandan diğerine bulaşması hemen hemen imkansızdır. Bu sebeple bütün dünyada, özelliklede Kuzey Amerika ve Batı Avrupa ülkeleri gibi en gelişmiş ülkelerde HBV infeksiyonlular iş hayatından ve sosyal yaşamdan dışlanmazlar. Aksine bir tutum hem tıp ilmine, hem hukuka hem de insan haklarına aykırıdır. Size bu konuda halen editörü olduğum TKCV (Türk Karaciğer Vakfı) Karaciğerim dergisinde çıkan bir yazıyı da ekte gönderiyorum. Gerekli ilgiyi göstereceğiniz ve haksız uygulamalara meydan vermeyeceğiniz inancı ile teşekkür ederim Saygılarımla. Prof.Dr.Yılmaz Çakaloğlu |
ATIFTA BULUNULAN YAZININ KONU İLE İLGİLİ KISIMLARI 
(TKCV Karaciğerim Dergisi. 2018; sayı 6: 34-39, www.tkcv.org’tan ulaşabilirsiniz).
Polislik mesleğine alınmayan Hepatit B Taşıyıcıları ile ilgili bir başvuruya verilen mediko-legal cevabın içinden yapılan alıntıdır;
Türk Karaciğer Vakfı başkanı Prof. Dr. Yılmaz Çakaloğlu’ndan tıbbi görüş ve yorum;
“Doktor, Hemşire, Öğretmen Olan Hepatit B’li Kişiler Pekala Polis Olabilir… Aksi Karar ve Yorumlar Yasalar ve İnsan Haklarına Aykırıdır…”
Dünyada hepatit B virusu (HBV) taşıyan (en basit tanımlama ile HBsAg pozitif, kısaca hepatit B’li) kişilerin maruz kaldığı kısıtlamalar konusunda çok farklı uygulamalar söz konusudur. Batı Avrupa ve özellikle Amerika Birleşik Devletleri (ABD) gibi gelişmiş ülkelerde hepatit B’li olmak kısıtlayıcı bir faktör değildir; bu kişilere bazı sınırlamalar ve engeller uygulanması ayrımcılığın önlenmesi ile ilgili kanuna aykırıdır. Burada kişinin çalışma durumu ile ilgili bahse konu olması gereken husus, eğer varsa hepatit B’ye bağlı karaciğer hasarı ve hastalığının (kronik hepatit veya siroz gibi) derecesi, ciddiyeti ve buna göre kişinin çalışabilme durumunun bir sağlık (gerekirse heyet raporu) raporu ile düzenlenmesidir. Aksi takdirde fizik ve mental kapasitesi yerinde bir kişide hepatit B olduğu için çalışmasına sınırlama getirilmesi söz konusu olamaz. Özellikle inaktif HBV’li ( ya da yaygın ifadesi ile HBsAg taşıyıcısı) kişilerin ise karaciğer hasarı ve hastalığı bulunmadığı veya asgari derecede olabildiği için hiçbir kısıtlamaya maruz kalmadan en ağır fizik koşullar da bile çalışabilecekleri bilinmelidir. Yukarıdaki yazıda okuduğunuz bir öncekine göre daha olumlu gibi görülen, ancak inaktif HBV infeksiyonu (HBsAg Taşıyıcı) tanısını gereksiz yere çok zorlaştıran ve bir yıldan daha uzun bir sürece yayan yeni yönetmelik (polislik mesleğine alınmakla ilgili) sorunu çözmekten uzak ve daha karmaşık bir durum arz etmektedir.
Sadece meslek sahibi olma hakkını değil aynı zamanda söz konusu kişilerin sağlıklı olma ve sağlıklı kalma haklarını da gözeterek bu konudaki önerilerimiz ve olması gerekenler aşağıda sıralanmıştır;
- Aslında hiç kimse iş başvurusu aşamasında sağlık bilgilerini beyan etmeye ve /veya bazı testleri yaptırmaya zorlanamaz. Bu insan haklarına aykırı bir hal olarak kabul edilir.
- Polis, itfaiyeci veya sağlık personeli (doktor, hemşire vb) olmak için veya herhangi bir iş için başvuruda bulunan kişilerden, işe kabul edildikten sonra, işin özelliği gereği veya genel bir yaklaşım olarak sağlık muayenesi, aşılanma durumu bilgileri ve bazı tarama testleri istenebilir. Bu kişilerin sağlığı açısından da yararlı bir uygulamadır.
- Konumuz olan HBsAg pozitif kişiler tespit edildiğinde bu kişiler tam teşekküllü devlet veya üniversite hastanelerinin Gastoenteroloji bölümünde incelenir ve kendileri için bir sağlık raporu düzenlenir. Buna göre istisnai durumlar dışında 3 ihtimal söz konusudur.
- İnaktif HBV infeksiyonu: Karaciğer biyopsisi gerekmez, invazif olmayan yöntemlerle karaciğer fibrozisi değerlendirilir. Hekimlik, hemşirelik dahil her türlü mesleği yapabilirler.
- Aktif HBV infeksiyonu: Kronik B Hepatiti; Bu kişilerde oral antiviral ilaçlarla tedavi başlanır ve her türlü mesleği yapabilirler.
- Kronik B Hepatiti - Kompanse (erken) Siroz: Hastalığı görece ilerlemiş ve vücut fonksiyonlarında bazı eksiklikler gelişmiş hastalar. Heyet raporu ile iş görebilme durumuna karar verilir. İleri (geç) dönem sirozun (Dekompanse Siroz) aşikar klinik belirtilerine (karın şişliği, kas erimesi, kanama, ensefalopati vb) sahip kişiler maluliyet/sürekli iş göremezlik durumundan dolayı konumuz dışındadır.
Özetle burada belirleyici husus kişinin inaktif veya aktif HBV infeksiyonlu olması değil, HBV infeksiyonuna bağlı olarak siroz aşamasına gelmiş, ciddi karaciğer hastalığının bulunmasıdır. Gerek inaktif HBV infeksiyonlularda negatif veya çok düşük düzeyde HBV DNA pozitifliği sebebiyle bulaşma riskinin yok denecek kadar az ve karaciğerin normal olması, gerekse siroz aşamasına gelmemiş aktif HBV infeksiyonu bulunan kronik B hepatitli hastalarda oral antiviral ilaç tedavisinden sonra 3-6 ay içinde son derece düşük olan bulaşma riskinin ortadan kalkması ve normal sınırlarda olan karaciğer fonksiyonlarında daha da iyileşme sağlanması sonucu bu kişilerin sağlık personeli olmak dâhil herhangi bir mesleği yapmalarında bir sakınca söz konusu değildir. Sadece ciddi bulaşma riski oluşturabilecek büyük ameliyatları yapan cerrahlardan ilaç tedavisi ile HBV DNA negatif hale gelene kadar (3-6 ay gibi geçici bir süre boyunca) bu ameliyatları yapmamaları istenebilir. Uluslararası kılavuzların önerdiği uygulamalar bu şekildedir.
Aşağıda Amerikan Hepatit B Vakfının (American Hepatitis B Foundation) hepatit B pozitif kişiler ve iş başvurusu konusundaki sorulara cevaplarını ve açıklayıcı bilgileri bulacaksınız (TKCV olarak aynı görüşleri paylaşmakta olduğumuzu belirtmeliyim);
- İş başvurusu veya yüz yüze iş görüşmesi sırasında işveren veya temsilcisi bana sağlık durumumla ilgili soru sorabilir mi?
Hayır. ADA (The Americans with Dysability Act) bir iş görüşmesinde ne sorulacağını, bunun sınırlarını sıkı bir şekilde (“strictly”) belirlemiştir. Federal yasalara göre işveren sizi işe alma kararını vermeden önce size herhangi bir sağlık sorunu (hepatit B dahil) veya sakatlığınızın olup olmadığını soramaz. Size söz konusu işin gereklerini yerine getirip getiremeyeceğiniz konusunda sorular (söz gelimi ambarda çalışıyorsanız 30kg.lık yükü kaldırabileceğinizi) sorabilir, ancak sağlığınız hakkında soru soramaz. - İşveren işe alma teklifinde bulunduğu kişiden tıbbi muayene olmasını isteyebilir mi? Medikal (tıbbi) sorular sorabilir mi?
Evet. İşe alınma teklifi yapıldıktan sonra işveren bazı tıbbi sorular (gerekli aşıları olup olmadığınız gibi) sorabilir ve sizinle aynı işe başvuranların hepsinde yapılan rutin bir tıbbi muayene varsa onu sizden de isteyebilir. Eğer tıbbi muayenede sizin söz konusu işi yapmanıza engel bir bozukluğunuz (“disability”) saptanırsa, uygun çalışma şartları sağlanmış olsa bile işveren işe alma kararından vazgeçebilir. - Bir işveren sizi işe aldıktan sonra hepatit B olduğunuzu öğrenirse işe alma kararından vazgeçebilir mi?
HAYIR, çünkü hepatit B’li kişilerin büyük çoğunluğu sağlıklı, üretken ve işlerini yapmaya yeterli insanlardır. Eğer şiddetli, ciddi karaciğer hastalığı yoksa, hepatit B’li kişiler doktor, hemşire, öğretmen olabilir, diğer meslekleri de yapabilirler. Eğer işe girdikten sonra yapılan kan testlerinde sizde hepatit B olduğu saptanmış ise bu bilgi insan kaynaklarından daha ileri gitmemelidir. Gizli tutulmalıdır. Federal yasalara göre işverenlerin işçilerle ilgili bütün medikal bilgileri ayrı ayrı dosyalarda ve gizli tutmaları gerekir. - Eğer işveren işçisine hepatit B’sinin müşterileri, çalışma arkadaşları veya diğer hastalar için risk-tehdit oluşturduğunu söylerse ne olur? Söz konusu risk-tehdit için gerekli medikal bilgi-kanıt yoktur. ABD Adalet Bakanlığı (The US Department of Justice) ve Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (The US Centers for Disease Control and Prevention); hepatit B’li hemşireler, doktorlar, diş hekimleri ve diğer sağlık çalışanlarının hastalar için bir risk-tehdit oluşturmadığını belirlemiş, tespit etmiştir. Aksini iddia edenlere yukarda bahsedilen kurumlara başvurmaları salık verilir.
- Buna rağmen bana karşı ayrımcılık ve farklı davranış olursa ne yapmalıyım? Bir ADA (The Americans with Dysability Act) şikayet formu doldurup lokal veya federal hükümete veya ilgili bir merciye mektup veya e-posta ile başvuruda bulunabilirsiniz.
Kaynak ve İlgili Kurumlar
Hpbtalk: Do you have to tell your employer about your hepatitis B. Hepatitis B Foundation. July 15, 2015.
ADA (The Americans with Dysability Act) The US CDC Recommendations fort he management of HBV-infected helath-care providers and student. http://www.cdc.gov/mmwr/pdf/rr/rr6103.pdf
The US Department of Justice’s warning letter to medical, dental, nursing and other allied heakth programs to stop discrimination against applicants with hepatitis B. http://www.hhs.gov/ocroffice/hep-b-letter.pdf